Khử trùng là gì? Tìm hiểu về công nghệ khử trùng phổ biến nhất hiện nay

Khử trùng là thuật ngữ cùng như công nghệ được áp dụng rộng rãi hiện nay. Khử trùng có tác dụng rất lớn trong việc tiêu diệt vi khuẩn. Vậy cụ thể khử trùng là gì? Công nghệ khử trùng được ứng dụng ra sao? Hãy cùng tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây nhé!

Tóm Tắt Nội Dung

Khử trùng là gì?

Khử trùng được sử dụng nhiều trong vật lý và hoá học. Khử trùng có khả năng tiêu diệt các vi sinh vật có hại và gây bệnh. Đó có thể là trên các đồ dùng, dụng cụ thí nghiệm, phòng thí nghiệm, phòng bệnh… Một số tác nhân như tia cực tím sẽ được sử dụng để khử trùng phòng mổ, phòng thí nghiệm, vô trùng… Một số hóa chất phổ biến dùng để khử khuẩn là phenol, cồn, hợp chất halogen,…

Một biện pháp khác của khử trùng không gây hại chính là sát khuẩn. Sát khuẩn sử dụng các hóa chất ít độc hại lên cơ thể và thường ở nồng độ thấp. Ví dụ như phenol khi ở nồng độ 2 – 5% được dùng như chất khử trùng. Còn khi ở nồng độ thấp hơn 100 đến 1000 lần được dùng làm chất sát khuẩn.

Các phương pháp khử trùng hiệu quả nhất hiện nay

Công nghệ khử trùng bằng bức xạ

Khử trùng bằng bức xạ là phương pháp khử trùng được áp dụng khá phổ biến hiện nay. Chúng đạt hiệu quả gần như tối đa trên các phạm vi từ nhỏ đến vừa. Công nghệ này sử dụng tia tử ngoại, tia X hoặc tia phóng xạ để tiệt trùng.
Tia tử ngoại thường được dùng trong diệt trùng không khí ở các bệnh viện hoặc các phòng cấy vi sinh vật. Tia tử ngoại diệt trùng tại các bề mặt, không thấm sâu vào bên trong vật.
Bên cạnh đó, tia cực tím cũng được sử dụng trong tiệt trùng bát đũa, dĩa, đồ nấu ăn. Thiết kế thông minh, chi phí thấp và khử trùng hiệu quả nên được áp dụng nhiều. Phù hợp với các cá nhân, gia đình, tổ chức, nhà máy, cơ quan,…

Khử trùng bằng nhiệt độ cao

Đây là phương pháp sử dụng nhiệt độ rất cao để khử trùng. Sử dụng nhiệt độ cao hơn nhiệt độ chịu đựng của vi sinh vật. Từ đó có thể làm vi sinh vật biến đổi tế bào, chúng có thể chết. Bên cạnh đó, xử lý bằng nhiệt độ thấp cũng khiến giảm tốc độ sinh trưởng và phát triển của vi sinh vật. Việc lựa chọn khử trùng bằng nhiệt độ cao hay thấp phụ thuộc vào:

Thiết bị, hệ thống đáp ứng mức nhiệt cho phép.
Xử lý bằng nhiệt ẩm có khả năng xuyên thấm. Từ đó làm giảm nhanh chóng số lượng vi sinh vật hơn nhiệt khô.
Tiệt trùng bằng nhiệt độ cao với mục đích tiêu diệt các vi sinh vật ở nhiệt độ cao.
Thời gian tiến hành phụ thuộc vào số lượng vi sinh vật, loài vi sinh vật, đặc tính của vi sinh vật.
Với mật độ vi sinh vật cao thì xử lý ở nhiệt độ cao sẽ tốn ít thời gian hơn nhiệt độ thấp.
Khử trùng nhiệt độ cho dụng cụ y tế

Khử trùng bằng cách đốt cháy

Dùng lửa đèn cồn hoặc lửa ga đốt cháy các dụng cụ bằng kim loại như que cấy, kẹp, dao kéo.
Tác dụng: Đốt cháy và phá huỷ cấu trúc bên trong tế bào.
Nhiệt khô: Dùng để diệt trùng các dụng cụ kim loại, thuỷ tinh trong lò Pasteur.

Khử trùng bằng cách đun sôi

Phương pháp này được áp dụng ở nhiệt độ đun sôi 100°C trong khoảng 30 phút.
Tác dụng: Giết chết được đa số tế bào vi sinh vật. Nhưng không thể loại trừ các vi sinh vật có bào tử.
Nếu cần phải diệt vi sinh vật có bào tử thì cần phải đun sôi với thời gian kéo dài. Hoặc làm bằng biện pháp shock nhiệt.

Công nghệ khử trùng bằng hơi nước bão hòa ở áp suất cao

Giữ nhiệt độ ở mức cao hơn 100°C với áp suất thường. Dụng cụ dùng để khử trùng là nồi hấp áp suất.
Tác dụng: Tiêu diệt được các nội bào tử kháng nhiệt.
Thời gian: Trong thời gian tiệt trùng phụ thuộc nhiều vào thể tích dịch lỏng cần xử lý. Thời gian chỉ được tính khi nhiệt độ bắt đầu ở 121°C.

Phương pháp tiệt trùng Pasteur

Đây là phương pháp kiểm soát vi sinh vật bằng nhiệt độ trung bình. Làm chậm quá trình phát triển của vi sinh vật.

Đặc điểm của phương pháp tiệt trùng Pasteur:

Mục đích: Làm giảm số lượng vi sinh vật trong các loại thực phẩm. Thông thường là các dạng chất lỏng nhạy cảm với nhiệt.
Phương pháp được lấy theo tên của nhà khoa học Louis Pasteur.
Chúng được sử dụng chủ yếu để giết chết các vi khuẩn gây bệnh trong sữa, thực phẩm.
Phương pháp thanh trùng sữa thường được thực hiện ở khoảng 71°C trong 15 giây.
Được áp dụng tại nhiệt độ cao trong thời gian ngắn. Đây là thời gian “vàng” để tiêu diệt các loại vi sinh vật hiệu quả nhất.

Khử trùng bằng phương pháp lọc để loại bỏ vi khuẩn

Phương pháp này được sử dụng cho các vật lỏng. Vật lỏng có độ nhạy và không chịu được nhiệt độ cao trên 60°C. Vật được đem lọc qua một màng lọc xốp. màng có những lỗ tròn với đường kính nhỏ hơn đường kính của tế bào vi sinh vật nhỏ nhất. Vi sinh vật sẽ bị giữ lại trên màng lọc còn dung dịch đã được đi qua.
Màng xốp có thể được sử dụng là sứ, amiang, cellulose,…Trong các phòng vô trùng hiện đại thì màng xốp được sử dụng bằng bông thuỷ tinh lọc khí để hạn chế nhiễm trùng.

Công nghệ khử trùng dựa trên các phương pháp hoá học

Tiệt trùng bằng Sterilant – sterilizer – Sporicide

Phương pháp sử dụng các hoá chất nhằm phá huỷ cấu trúc sống của vi sinh vật. Hay các cấu trúc của tế bào và nội bào tử.

Đặc điểm:

Là phương pháp cuối cùng khi không áp dụng được các phương pháp khác. Là phương pháp xử lý nhiệt, tia phóng xạ hoặc phương pháp tiệt trùng để loại bỏ sự nhiễm khuẩn.
Ứng dụng phổ biến tại bệnh viện, phòng thí nghiệm, khu vực tiệt trùng lạnh…
Các hóa chất được sử dụng là Ethylene oxide, formaldehyde…

Diệt khuẩn bằng chất sát trùng

Là một phương pháp hoá học dùng để giết chết tế bào vi sinh vật. Nhưng chúng lại không có tác động đến bào tử nên rất an toàn. Sử dụng liều lượng nhất định lên các mô sinh vật.